BÀN VỀ PHIM "XUÂN, HẠ, THU, ĐÔNG,... RỒI LẠI XUÂN"

Đây là một bộ phim mang màu sắc Phật giáo được làm bởi đạo diễn Kim Ki Duk người Hàn Quốc, tuy nhiên, nó không phải là một bộ phim tuyên truyền tôn giáo, mà là một tác phẩm bàn về luân lý con người.

Bộ phim chia thành kết cấu 5 phần rõ ràng, đặt tên theo thứ từ: Xuân - Hạ - Thu - Đông - Rồi lại Xuân.

Mở đầu phim là hình ảnh một cánh cổng dẫn đến một ngôi chùa nhỏ nhoi, đơn sơ mà cô độc giữa hồ, nơi đó có một cao tăng lớn tuổi, cùng một đứa trẻ cùng nhau sống.

Từ những hình ảnh đầu phim, ta có thể thấy rằng, cuộc sống mộc mạc giản dị, chỉ hai người nương tựa nhau. Sáng nọ, đứa trẻ cùng cao tăng lên núi hái thuốc, cậu đã gặp 1 chú rắn nhỏ. Hình tượng rắn xuất hiện xuyên suốt mạch phim, mang một ý nghĩa dự đoán về vòng tròn vĩnh cửu như biểu tượng loài rắn.

Trong phần Xuân này, nổi bật rõ nỗi ám ảnh đầu tiên của cậu bé, khi cậu bé nghịch dại mà buộc đá làm chết cá nhỏ và rắn. Lúc mang đá tảng trên lưng và tìm thấy cá nhỏ cùng rắn đã chết, cậu bé gào khóc nức nở, tiếng khóc như vang vọng giữa trời, vang vào tim người đang xem.

Đến phần Hạ, như một mùa trời đát giao hoà, hình ảnh 2 con rắn quấn lấy nhau lúc cậu lên núi hái thuốc là 1 điềm báo cho việc có một nhân vật nữ bước vào cuộc đời cậu. Đúng như vậy, cô gái ấy xuất hiện, khiến cậu rơi vào những rung động đầu đời, vào những khoái cảm tình ái. Điều này đã thúc đẩy cậu bỏ nhà ra đi khi cô gái ấy chữa khỏi bệnh và rời đi. Trong phần này, có rất nhiều hình ảnh ẩn dụ về những mối quan hệ, như hình ảnh đôi uyên ương lặn nước (tượng trưng cho tình yêu đôi lứa), hay hình ảnh chiếc giày rơi (tượng trưng cho việc cam kết và vượt quá giới hạn trong tình cảm),...

Với phần Thu, sau khi biết câu bé nay đã trưởng thành, là một kẻ sát nhân - giết vợ mình - và bỏ trốn, lại vô cùng bĩnh tĩnh chuẩn bị đón cậu. Dù cậu có nóng nảy bực tức phẫn nộ, cao tăng vẫn có cách khiến cậu bình tĩnh, tỉnh táo và nhận ra lỗi lầm của mình như xưa. Một người cao tăng thông thái như vậy có thể cảm hoá cả một tên giết người đang trong cơn phẫn nộ tột cùng, như cái quyền năng của tình người, có thể cứu rỗi phần con người nhỏ bé mong manh nhất.

Đông đến, cao tăng cũng chọn toạ hoá, như mùa cuối cùng của đất trời, nhưng mùa đôg cũng là mùa ẩn mình của sức mạnh, để mùa xuân bung nở mạnh mẽ. Cậu bé khi xưa nay đã là 1 người trung niên trở về, tu sửa lại ngôi chùa, cũng như tu sửa lại chính bản thân mình: dọn dẹp, tạc tượng băng cho sư phụ, tập võ,.. Đây cũng là lúc cậu được tìm đến, nhờ chăm sóc một em bé, mẹ của em đã mất ngay trong đêm giao con cho cậu. Hình tượng người phụ nữ bịt mặt và chiếc già rớt làm tôi liên tưởng tới người phụ nữ vô danh, chịu kết quả bởi lần vượt quá giới hạn, hoặc chính là cô gái năm xưa, còn tình cảm và tìm đến cậu để gửi gắm đứa bé của mình, nhưng tất cả cũng chỉ là những phỏng đoán cá nhân dựa trên những hình ảnh ẩn dụ trong phim.

Đã đến lúc trả lại ân oán nối tiếc của ngày xưa, cậu bé ngày xưa tự buộc đá, mang tượng Phật từ thung lũng lên tận đỉnh núi, như trả hết nợ xưa để đạt tới giải thoát, giác ngộ.

Đứa bé đã lớn lên, lại giống y hệt như cậu bé ngày xưa, lại coi việc nhét đá vào miệng cá nhỏ, ếch và rắn làm trò vui, như một sự lặp lại của thế hệ trước. Ở đây ta cảm thấy thế giới này chính là một vòng tuần hoàn, Xuân - Hạ - Thu - Đông - Rồi lại Xuân, người cũ đi, người mới tới, người giả chăm người trẻ, người trẻ an ủi người già, hoặc như vòng đời của cha ông lại lặp lại trên đời con cháu, như vòng tuần hoàn của nhân sinh.

Ở đây ta còn có thể thấy dấu ấn của Phật giáo qua những hình ảnh như rắn, Tứ Diệu đế, Ngũ giới,.. được thể hiện qua phim, tuy nhiên tôi không cho rằng đạo diễn muốn tuyên truyền về những điều ấy, có chăng chỉ là ông thông qua những điều được gài cắm ấy, thể hiện 1 góc nhìn với cuộc sống mới, 1 góc nhìn triết lý, nhưng lại đơn giản rõ ràng.

Mạch phim nhẹ nhàng, cùng với nhạc phim là những nhạc cụ truyền thống mang giai điệu dịu dàng trầm bổng, nhưng cũng không kém phần hồi hộp ở những đoạn cao trào. Chính cách thể hiện các nhạc cụ truyền thống này đã góp phần mang lại cho tác phẩm một màu sắc nhẹ nhàng nhưng không hề thiếu điểm nhấn, đơn giản mà lột tả tinh tế như những bức tranh thuỷ mặc.

Đây không phải là một bài phân tích đầy đủ, mà là vài cảm nghĩ rời rạc khi vừa xem xong, khi dư âm còn đọng lại. Có lẽ mình sẽ xem lại một ngày nào đó, để lắng nghe thêm những tầng ý nghĩa mình từng bỏ lỡ.

Còn bạn thì sao?
Bạn đã từng xem Xuân Hạ Thu Đông, rồi lại Xuân chưa?
Bạn thấy phần nào trong phim khiến bạn dừng lại lâu hơn bình thường?
Cùng chia sẻ cảm nhận của bạn dưới bài viết này nhé.